ÜNAL IŞIKER: ’AYÇİÇEK HASAT OLDU, FİYAT AÇIKLANMADI’

Önemli yağlı tohum bitkilerimizden  Ayçiçeğinde  hasadın sonuna gelindi. Ancak yağlık Ayçiçeği tohumu alım fiyatları belirsizliğini koruyor.

Bunun en önemli nedeni bu konuda dışa bağımlı olmamızdır. Gerçekten Türkiye ihtiyacı olan  Ayçiçeği yağının ancak üçte birini yurt içinde üretilen tohumdan karşılıyor.

Üçte ikisini de yurt dışı alımlardan karşılıyor. Her yıl 700 bin ton yağlık ayçiçeği tohumu ithaline ek olarak da önemli miktarda ham ayçiçek yağı ithal ediyoruz.

Türkiye 2018 yılında toplam yağlı tohum, bitkisel ham yağ ve yağlı tohum küspesi için  3 milyar 647 milyon döviz ödemiştir. Burada da en büyük pay ayçiçeği tohumu, ham yağı ve küspesine aittir.

  Ayçiçeği piyasası pancar, buğday gibi ülkemizin iç dinamiklerine göre belirlenen bir piyasa değil. Devletçe Ayçiçeğinde destekleme alımı yapılmadığı için, fiyat serbest piyasa koşullarında oluşuyor. Devlet desteği olarak üreticiye  Kg başına 40 kuruş veriliyor. Bazı yıllar Tarım Bakanlığınca açıklanan ayçiçeği fiyatı sadece referans niteliğinde olup, piyasanın oluşmasında fazla bir etkisi yok.

 Ayçiçeği fiyatları belirlenmesinde birçok faktör etkili oluyor. İthal ürünün uluslar arası piyasalarda ki fiyatı., ithal ürüne gümrük vergisi uygulanıp uygulanmayacağı, uygulanacaksa ne oranda uygulanacağı,  döviz kurunun seviyesi gibi faktörler fiyat oluşumunda etkili.

Bu nedenle çiftçinin ürününü alıp işleyen kooperatifler haksız rekabetle karşı karşıya kalmamak için ihtiyatlı davranmayı tercih ediyorlar.

Ülkemizde bu konuda uğraş veren iki tarım satış kooperatifi var: Trakya Birlik ve Karadeniz Birlik. Ayrıca Konya Şeker’de üyelerinden Ayçiçeği alımı yapıyor.

Trakya Birlik’in ayçiçeği tohumu(çekirdeği) mübaya miktarı yıllık 250 bin tona yakın. Merkezi Samsun olan Karadeniz Birlik ise, 12 Kooperatifi ile Samsun, Tokat, Çorum ve Kırıkkale illerinden aldığı ayçiçeğini Merzifon’da bulunan Meray Yağ Fabrikasında işliyor. Bu illerdeki üretimin yüzde 30’unu Karadeniz Birlik alıyor.

Ülkemizde Ayçiçeği yağı piyasasının büyük bir bölümünü Suudi bir şirket elinde tutuyor. Suudi Arabistan’ın Türk ürünlerine boykotuna da katılan  Savola  Group  ülkemizde Yudum başta olmak üzere birçok yağ markasının sahibi. Yudum 2007 yılından beri bu gurupta.  Bu gurup Yudum ve Sırma markalı ayçiçeği yanında organik zeytin yağıda üretiyor. Türkiye’nin en büyük 161.sanayi kuruluşu.

Ülkemizde yağlık ayçiçeği üretiminin yüzde 47,2  si Trakya-Marmara bölgesinde,  yüzde 29,2 si Orta Karadeniz ve Orta Anadolu’da, yüzde 8,7 si de Akdeniz bölgesinde  üretilmektedir.  2019 yılı rakamlarına göre yıllık yağlık ayçiçeği üretimimiz 2 milyon ton civarında.

Bu yılın üretimi Ayçiçeği için çiftçinin fiyat olarak beklentisi yüzde 40 yağlı tohum için 6 TL olması.. Ayrıca Kg başına verilen 40 kuruşluk devlet desteğinin de 1 liraya çıkarılması isteniyor. Haziran ayında hasat edilen kanolaya 5 liranın üzerinde fiyat verildiği dikkate alınırsa, Ayçiçeğine kg başına 6 TL isteyen çiftçi haksız değil.

Ayçiçeğinde dışa bağımlılığın azalması için ürünün değeri fiyatına satılması çok önemli. Uygun bir fiyat politikası ve teşviklerle ayçiçeğinde dışa bağımlılıktan kurtulabilecek bir tarımsal potansiyele sahibiz. Yeter ki doğru kararlar alarak bu potansiyeli harekete geçirelim.